Δίκη για την κριτική στο θέμα του Ασωπού

(Αναδημοσίευση)

Ενημερωτικό σημείωμα

Δίκη για το δικαίωμα στη δημόσια κριτική
(Ο Ασωπός κινδυνεύει από εξασθενές χρώμιο και από ...βαριά καμπάνα)

Την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου 2008 δικάζεται η τ. Γενική Επιθεωρήτρια Περιβάλλοντος Μαργαρίτα Καραβασίλη, ύστερα από μήνυση που υπέβαλε ο διάδοχός της στη θέση αυτή Ι. Δερμιτζάκης, θεωρώντας ότι το περιεχόμενο συνέντευξης της μηνυομένης σε δύο εφημερίδες, το Νοέμβριο του 2007, αποτελούσε συκοφαντική δυσφήμηση του μηνυτή. Αντικείμενο της υπόθεσης που θα απασχολήσει το δικαστήριο είναι η κριτική που άσκησε η Μ. Καραβασίλη για τον τρόπο χειρισμού της υπόθεσης της ρύπανσης του Ασωπού ποταμού και της ευρύτερης περιοχής Οινοφύτων από βιομηχανικά απόβλητα, κατά την περίοδο που μετρήσεις ανίχνευσαν στα νερά της περιοχής της εξασθενές χρώμιο, μια ιδιαιτέρως τοξική και επικίνδυνη ουσία.

Η κριτική απευθύνονταν κυρίως προς την Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, που ενώ αρχικά ασχολήθηκε – κατά προτεραιότητα – με ελέγχους δραστηριοτήτων της περιοχής, σταδιακά τους εγκατέλειψε με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να παρέμβει έγκαιρα και αποτελεσματικά σε ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα, καταλογίζοντας ευθύνη στον μηνυτή, με βασική αφετηρία τη διατύπωση προτάσεων για την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ζημιάς.

Δυστυχώς, η δημόσια και τεκμηριωμένη κριτική προς μια δημόσια αρχή, που αποτελεί δικαίωμα κάθε πολίτη, πολύ δε περισσότερο ενός επιστήμονα που έχει θητεύσει στη θέση του επικεφαλής της υπηρεσίας αυτής και άρα καλού γνώστη των υποθέσεων και των δυνατοτήτων που αυτή έχει ώστε να επιτελέσει σωστά και υπεύθυνα το ρόλο της, επιχειρείται να εμποδιστεί και μάλιστα με την απειλή μιας δικαστικής περιπέτειας και ενός υψηλού χρηματικού ποσού που απαιτείται.

Το αγαθό της δημόσιας κριτικής που αποτελεί δικαίωμα στις σύγχρονες κοινωνίας, είναι ταυτόχρονα και υποχρέωση του πολίτη - επιστήμονα που γνωρίζει, που μπορεί να τεκμηριώσει και να προκαλέσει ένα διάλογο για σοβαρά κοινωνικά-περιβαλλοντικά θέματα, είναι μια αυτονόητη υποχρέωση του συνειδητού πολίτη. Το δικαίωμα - υποχρέωση αυτό, οι σύγχρονες δημοκρατικές κοινωνίας το κατοχυρώνουν, το περιφρουρούν αλλά και το επιβραβεύουν. Μόνο μια ευθυνο-φοβική αντίληψη μπορεί να διανοηθεί να το μετατρέψει σε «δυσφήμηση» και σε δίωξη.

Η δίκη αυτή αποκτά ένα ευρύτερο ενδιαφέρον για τα γενικότερα θέματα που αφορούν στο δικαίωμα της κριτικής, ακόμα και της σκληρής κριτικής, αλλά και στο ίδιο το επίδικο θέμα της σοβαρής ρύπανσης του Ασωπού ποταμού και των επιπτώσεων που αυτή έχει τόσο στους κατοίκους της περιοχής όσο και στο ευρύτερο περιβάλλον της Αττικής και της Βοιωτίας.

Και τίθεται εύλογα τα εξής ερωτήματα: Κατά πόσο ένα κρίσιμο πρόβλημα, που απαιτεί υπεύθυνη ενημέρωση, σοβαρούς, συνεχείς και αυστηρούς ελέγχους και κυρίως δραστικές παρεμβάσεις που θα έπρεπε να φτάσουν έως το σταμάτημα δραστηριοτήτων, το κλείσιμο ρυπογόνων μονάδων κλπ., πρέπει να αντιμετωπίζεται με την πλήρη μυστικοπάθεια που διέκρινε τους αρμόδιους έως ότου ανιχνεύθηκε το εξασθενές χρώμιο και σύσσωμος ο τύπος άρχισε να ασχολείται, με άμεσες βολές κατά του ΥΠΕΧΩΔΕ και το θέμα έγινε επίκαιρο; Μήπως η εν κρυπτώ διαχείριση του θέματος θέτει σε μεγαλύτερο ακόμη κίνδυνο τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον;

Τα θέματα αυτά, φυσικά, δεν αφορούν μόνον τους δύο πόλους της δίκης αλλά έχουν πολύ ευρύτερες προεκτάσεις.

Η δημόσια κριτική θα διώκεται ή θα συμβάλει στην ανίχνευση της ουσίας, έστω και αν δυσαρεστεί αυτούς που ασκούν ένα δημόσιο λειτούργημα και υπόκεινται στην κριτική της κοινωνίας;