Αν δεν γίνει κατανοητός ο μηχανισμός ο οποίος οδηγεί στο αδιέξοδο, δεν πρόκειται να ανακαλυφθεί η έξοδος. Αναπτύχθηκε μια στρατηγική ασυδοσίας της ελεύθερης αγοράς και της ιδιωτικής πρωτοβουλίας σε όλες τις κλίμακες. Από την πιο μικρή οικοδομική ή βιοτεχνική δραστηριότητα μέχρι την πιο μεγάλη∙ σε όλη τη χώρα, με εντυπωσιακή συνέπεια για μισόν αιώνα. Είναι η πολιτική των πρώτων μεταπολεμικών κυβερνήσεων Καραμανλή, της δικτατορίας και όλων των μεταπολιτευτικών κυβερνήσεων, με εξαίρεση ένα μικρό διάστημα από το 1978 έως το 1985, τότε που επιχειρήθηκε ο εξορθολογισμός της πολεοδομικής ανάπτυξης με το δημόσιο σε κύριο ρυθμιστικό ρόλο. Η Ολυμπιάδα του 2004, σε ό,τι αφορά την Αθήνα, υπήρξε η αφορμή για να απορρυθμισθεί ό,τι καλό είχε στηθεί μέχρι τότε, να ανασταλεί κάθε προσπάθεια ελέγχου
της ασυδοσίας.Με βάση αυτή τη στρατηγική, όλη η χώρα, απ’ άκρου εις άκρο, θεωρείται διαθέσιμο πεδίο για οικοδομική δραστηριότητα. Αιχμή του δόρατος η κατοικία στα μεγάλα κέντρα, η παραθεριστική κατοικία και τα τουριστικά καταλύματα σε όλη την υπόλοιπη ύπαιθρο. Θεσμικό εργαλείο για αυτή την εξέλιξη η εκτός σχεδίου δόμηση. Τεχνικό εργαλείο η διάνοιξη δρόμων από την πολιτεία και την αυτοδιοίκηση, παντού ώστε να είναι προσβάσιμα τα αποθέματα γης. Ακτές, δάση, εθνικοί δρυμοί, κάμποι, τα πάντα στον ηπειρωτικό και τον νησιωτικό χώρο αποτελούν οικόπεδα προς δόμηση.
Το κάθε βοσκοτόπι, κάθε νησιωτική πεζούλα, κάθε πεδινός κλήρος είναι εν δυνάμει θησαυροί προς αξιοποίηση, γαίες προς επέκταση των τουριστικών ή των αστικών ζωνών. Έτσι χάθηκε το παιχνίδι. Οι βιομηχανικές και οι ρυπαίνουσες χρήσεις δεν μπορούν να χωροθετηθούν πουθενά, καθώς δεν υπάρχουν περιοχές όπου να είναι δυνατή η εγκατάστασή τους χωρίς να κινδυνεύουν οι γειτονικές υπάρχουσες ή μελλοντικές οικιστικές ζώνες. Τι απομένει; H συμπίεσή τους εκεί που ήδη είναι χωροθετημένες τέτοιες χρήσεις, και επομένως υπάρχουν μειωμένα ανακλαστικά των κοινωνιών λόγω της συνήθειας, του κινδύνου της ανεργίας, ή/και η χωροθέτηση δεν συγκρούεται με την κτηματαγορά των υπολοίπων χρήσεων. Αυτό συμβαίνει σήμερα στο Θριάσιο.
Η αντίσταση των τοπικών κοινωνιών δίνει μία ελπίδα. Ζούμε σε μία ιδιόμορφη εποχή, με τα κινήματα των πολιτών να έχουν καλύψει το κενό το οποίο άφησε η πολιτεία. Η κτηματαγορά άρχισε να τα παίρνει σοβαρά υπόψη της. Επενδυτές αποφεύγουν να πάρουν το ρίσκο της σύγκρουσης και της πιθανής αποτυχίας της επένδυσης τους. Έφτασαν να φοβούνται τις τοπικές αντιδράσεις και τις δικαστικές επιπλοκές, ενώ είχαν πάψει να σέβονται τους θεσμούς της κρατικής μηχανής για την πόλη και το περιβάλλον. Όσο και αν ακούγεται αντιφατικό, οι αντιστάσεις των πολιτών στο Θριάσιο είναι θετικές για την κοινωνία και την πρόοδο. Συμβάλλουν στην αλλαγή στρατηγικής και στη δημιουργία αξιόπιστων περιβαλλοντικών και πολεοδομικών θεσμών ελέγχου. Αντίθετα, οι άναρχες επεκτάσεις οδηγούν πίσω. Βασίζονται στις ξεπερασμένες προ πολλού αξίες της δεκαετίας του ‘50 και όχι στις σύγχρονες αντιλήψεις για το περιβάλλον και την ανάπτυξη.
Απόσπασμα απο το κείμενο του Ν.Μπελαβίλα (Ο Νίκος Μπελαβίλας διδάσκει πολεοδομία στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Το κείμενο βασίζεται σε ομιλία στην ημερίδα με τίτλο “Θριάσιο SOS” της Επιτροπής Αγώνα κατά των επεκτάσεων των ΕΛΠΕ, που έλαβε χώρα στην Ελευσίνα στις 15 Μαρτίου 2009.) Το πλήρες κείμενο: Θριάσιο εκτός ελέγχου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου