Χριστουγεννιάτικες ιστορίες διαφάνειας και opengov

Για τα ζητήματα ασφυκτικού περιορισμού των μέτρων περιβαλλοντικής προστασίας, μέσα από το νέο νομοθετικό πλαίσιο, έχει γίνει αρκετή συζήτηση. Το ίδιο και για τα ζητήματα κάθε λογής αδειοδοτήσεων, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτή του fast track. Αυτές οι κεντρικές πολιτικές επιλογές, είναι φυσικό να συνοδεύονται από αντίστοιχες διαδικασίες περιορισμού της διαφάνειας και της δυνατότητας πρόσβασης στην πληροφόρηση.

Από την εξέλιξη αυτή δεν εξαιρούνται και οι, κατ’ όνομα, ανεξάρτητες αρχές. Μια από αυτές, μάλιστα, η ΡΑΕ, έχει εξελιχθεί σε έναν από τους πιο σκληρούς γραφειοκρατικούς μηχανισμούς με απανωτές δικλείδες περιορισμών στην ενημέρωση. Η ΡΑΕ, σύμφωνα με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, έχει την ευθύνη της έκδοσης των αδειών παραγωγής για εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Παρακολουθήστε, λοιπόν, μια τυπική περίπτωση αντιμετώπισης ενός πολίτη από το μηχανισμό της ΡΑΕ:

Εταιρεία διαθέτει άδεια παραγωγής για αιολική εγκατάσταση, σε περιοχή της Εύβοιας, ισχύος 22 MW (11 Α/Γ Χ 2 MW), από το 2003, με μια ενδιάμεση τροποποίηση το 2007. Πρόσφατα, η εταιρεία υπέβαλλε αίτημα νέας τροποποίησης της άδειας παραγωγής, ως προς τον αριθμό και τον τύπο των ανεμογεννητριών (από 11 Α/Γ ισχύος 2 MW έκαστη σε 20 Α/Γ ισχύος 2 MW έκαστη), με αποτέλεσμα η συνολική ισχύς του αιολικού πάρκου να ισούται με 40 MW, καθώς και ως προς το γήπεδο του σταθμού με αντίστοιχη αύξηση του χώρου εγκατάστασης.

Η ΡΑΕ γνωστοποίησε το αίτημα της εταιρείας με ανακοίνωση που έχει ημερομηνία 21/12/2010, η οποία αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της και σε κάποιες εφημερίδες. Στην ανακοίνωση της ΡΑΕ αναφέρεται: “Όποιος έχει έννομο συμφέρον μπορεί να υποβάλλει στη ΡΑΕ αιτιολογημένες αντιρρήσεις εντός 10 ημερών από την δημοσιοποίηση της παρούσας. (Δικαίωμα υποβολής αντιρρήσεων μέχρι 31.12.2010)”.

Πολίτης που κατοικεί σε παρακείμενη του χώρου εγκατάστασης περιοχή, διαβάζει, τυχαία, την ανακοίνωση σε τοπικό μέσο, στις 23/12. Αποφασίζει να τηλεφωνήσει στη ΡΑΕ για να ζητήσει ορισμένες πληροφορίες. Το επιχειρεί το πρωί της Παρασκευής 24/12, στο μοναδικό διαθέσιμο αριθμό της ΡΑΕ 2103727400. Στο τηλέφωνο δεν απαντά κανείς (σημ. το ίδιο συμβαίνει μόνιμα, οποιαδήποτε άλλη μέρα και ώρα του χρόνου). Αποφασίζει να μεταβεί ο ίδιος στα γραφεία της ΡΑΕ, καθώς έχει στη διάθεσή του, για πιθανή υποβολή αντιρρήσεων, μόνο την επόμενη εβδομάδα.

Λίγο πριν το μεσημέρι της Παρασκευής 24/12, φθάνει στα γραφεία της ΡΑΕ, οπότε και συναντά τους σεκιουριτάδες στην είσοδο. Τον ρωτούν «από ποια εταιρεία είναι». Εξηγεί τι ζητά και ρωτά ποιο είναι το αρμόδιο τμήμα. Του απαντούν ότι δεν μπορεί να δει κανέναν άλλο, παρά μόνο να πάει στο πρωτόκολλο και να υποβάλλει το αίτημά του. Ανεβαίνει στο πρωτόκολλο και υποβάλλει αίτημα ενημέρωσης για το φάκελο του αιτήματος επέκτασης της αιολικής εγκατάστασης. Ταυτόχρονα, υποβάλλει έγγραφη διαμαρτυρία για την αδυναμία τηλεφωνικής επικοινωνίας με τη ΡΑΕ. Ο πολίτης ξαναρωτά ποιο είναι το αρμόδιο τμήμα, που θα χειριστεί το αίτημά του. Του απαντούν και εκεί ότι βρίσκεται στον από πάνω όροφο, αλλά απαγορεύεται να πάει.

Ο πολίτης αγνοεί την υπόδειξη και ανεβαίνει στον όροφο. Στο πρώτο γραφείο που συναντά βρίσκει δυο υπαλλήλους. Τον ρωτούν τι θέλει και «από ποια εταιρεία είναι». Τους εξηγεί ότι το μόνο που θέλει από αυτές είναι να του πουν ποιος ή ποια θα χειριστεί το θέμα και σε ποιο τηλέφωνο απαντούν, ώστε να του-της τηλεφωνήσει τη Δευτέρα για να μάθει την τύχη του αιτήματός του (αφού έχει την πεποίθηση ότι από το τηλέφωνο της ΡΑΕ δεν πρόκειται να βγάλει άκρη). Από τη συζήτηση που ακολουθεί πληροφορείται ότι: το ποιος θα χειριστεί την υπόθεση είναι απόρρητο, ότι αυτά που ζητά είναι απόρρητα και, μάλλον, πρέπει να συνεδριάσει και να αποφανθεί η νομική υπηρεσία, ίσως και η ολομέλεια της ΡΑΕ, ότι πρέπει να αρκεστεί στην υποβολή του αιτήματος στο πρωτόκολλο, το οποίο θα πάει στο τμήμα σε 2-3 μέρες και θα δουν στη συνέχεια που θα παραπεμφθεί κλπ.

Ο πολίτης αντιλαμβάνεται ότι δεν βγάζει άκρη από εκεί και κατευθύνεται πάλι στην είσοδο. Μέχρι να κατέβει έχει ενεργοποιηθεί ένας εσωτερικός μηχανισμός «συναγερμού», και έχει γίνει επίπληξη στους σεκιουριτάδες, που επέτρεψαν την παραβίαση του εσωτερικού «άβατου» της ΡΑΕ. Οι οποίοι, με τη σειρά τους διαμαρτύρονται στον πολίτη, επειδή τους έφερε σε δύσκολη θέση. Αυτός απτόητος τους ζητά να πάει στη γραμματεία του προέδρου κ. Ν. Βασιλάκου. Του απαντούν ότι αυτό δεν γίνεται και ότι πρέπει να κλείσει ραντεβού, από το περίφημο τηλεφωνικό αριθμό.

Ο πολίτης τηλεφωνεί, επιτόπου, ελπίζοντας να τους αποδείξει ότι η τηλεφωνική επικοινωνία είναι αδύνατη. Παραδόξως, αυτήν τη φορά, το τηλέφωνο απαντά και γίνεται σύνδεση με τη γραμματεία. Ζητείται ραντεβού με τον πρόεδρο, αλλά ο πρόεδρος θα λείπει την επόμενη εβδομάδα και προτείνεται ραντεβού με τον κ. Ραχιώτη, το δεύτερο στην ιεραρχία στέλεχος της ΡΑΕ και υπεύθυνο γι αυτά τα ζητήματα, αλλά και αυτός θα βρίσκεται στην Αθήνα μετά την Τετάρτη. Τους εξηγεί ότι αυτό είναι αδύνατον (ο χρόνος τρέχει) και ζητά άμεσα συνάντηση με κάποιον αρμόδιο. Του ζητούν να αφήσει τηλέφωνο για να τον καλέσουν.

Μετά από δέκα λεπτά, και αφού έχει αποχωρήσει από τα γραφεία της ΡΑΕ, δέχεται τηλεφώνημα από έναν ανήσυχο υπάλληλο της ΡΑΕ, ο οποίος, επί δέκα λεπτά, προσπαθεί να εξηγήσει στον πολίτη ότι ο φάκελος είναι απόρρητος και ότι υπάρχει σχετική εγκύκλιος της ΡΑΕ για το τι είναι δημοσιοποιήσιμο, αλλά δεν ξέρει αν είναι δημοσιοποιήσιμη η εγκύκλιος. Προτρέπει, μάλιστα, τον πολίτη να κάνει, καλού – κακού, μια ένσταση («έτσι κάνουν όλοι»), μέσα στη χρονική προθεσμία που δίνεται, «για να είναι κατοχυρωμένος». Ο πολίτης του εξηγεί ότι αυτό είναι ανεύθυνο και ότι καταλαβαίνει να υπάρχει ένα ζήτημα απορρήτου για τα οικονομικά και τα καθαρά τεχνικά ζητήματα της επένδυσης, όχι, όμως, και για το θέμα της χωροθέτησης της εγκατάστασης. Η συζήτηση σταματά εκεί, καθώς ο υπάλληλος δεν φαίνεται διατεθειμένος να εγκαταλείψει το μετερίζι της υπεράσπισης της διαφάνειας και της ανοιχτής διακυβέρνησης, απέναντι στον απρόσμενο «εισβολέα».

Ο πολίτης, επιστρέφοντας σπίτι του, θεωρεί υποχρέωσή του να κάνει μια ακόμη κίνηση και στέλνει στο mail της ΡΑΕ (info@rae.gr) ένα μήνυμα, με την ελπίδα να φτάσει στα χέρια κάποιου έξω από τον απρόσωπο γραφειοκρατικό μηχανισμό, όπου, ανάμεσα στα άλλα, αναφέρει και τα εξής:

«- υπάρχει σχετική εγκύκλιος της ΡΑΕ, η οποία να προσδιορίζει τι είναι δημοσιοποιήσιμο και τι όχι, από το περιεχόμενο των φακέλων των αιτήσεων για έκδοση ή τροποποίηση αδειών παραγωγής; Αν ναι, σας παρακαλώ να μου τη γνωστοποιήσετε.

- σε κάθε περίπτωση, το στοιχείο της χωροθέτησης ενός αιολικού πάρκου είναι δυνατόν να θεωρείται απόρρητο;

- αν κάποιος έχει μια ιδιοκτησία, στην ευρύτερη περιοχή εγκατάστασης (και επέκτασης) του συγκεκριμένου αιολικού πάρκου, δεν δικαιούται να γνωρίζει τη χωροθέτησή του, ώστε, αν χρειαστεί, να ασκήσει το νόμιμο δικαίωμα υποβολής ένστασης, μέσα στην προβλεπόμενη προθεσμία των δέκα ημερών;»

Βρισκόμαστε, ήδη, στη Δευτέρα 27/12 και περιμένουμε με αγωνία την εξέλιξη σε ένα από τα ατελείωτα σίριαλ, που διαδραματίζονται όταν απλοί πολίτες επιχειρούν να αποκτήσουν μια στοιχειώδη πληροφόρηση.

Μια παράλληλη ιστορία

Της τελευταίας εβδομάδας και αυτό:

Σε περιοχή της Βοιωτίας, έχει εκδοθεί, ήδη, από τη ΡΑΕ η επέκταση της άδειας παραγωγής υφιστάμενου αιολικού πάρκου. Βρισκόμαστε στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Το δασαρχείο Λιβαδειάς έχει εκδώσει θετική γνωμοδότηση για ένα τμήμα της εγκατάστασης και αρνητική γνωμοδότηση για ένα άλλο. Με την πίεση της τοπικής επιτροπής των κατοίκων, και αφού το δασαρχείο δεν αλλάζει στάση (παρά τις πιέσεις που δέχεται), η διαδικασία έχει μείνει στάσιμη για ένα χρόνο, περίπου.

Μετά από αυτό η εταιρεία αποφασίζει να διαχωρίσει την υπόθεση και να προχωρήσει το τμήμα του έργου για το οποίο δεν υπάρχουν αντιρρήσεις από το δασαρχείο (υπάρχουν από τους κατοίκους). Το δασαρχείο εκδίδει νέα ξεχωριστή γνωμοδότηση (θετική, όπως και η αρχική) και στη συνέχεια εκδίδει γνωμοδότηση και η διεύθυνση αισθητικών δρυμών, δασών και θήρας του ΥΠΕΚΑ (πλέον).

Πολίτης από την περιοχή ζητά και παίρνει τη γνωμοδότηση του δασαρχείου Λιβαδειάς, προσπαθεί να πάρει και τη γνωμοδότηση της ΔΑΔΔΘ. Τηλεφωνεί σε αρκετά τηλέφωνα της διεύθυνσης, αλλά απάντηση δεν παίρνει. Αποφασίζει να πάει ο ίδιος στα γραφεία (Αθήνα). Τα γραφεία είναι άδεια από υπαλλήλους και βρίσκεται μόνο ο προϊστάμενος του αρμόδιου τμήματος της διεύθυνσης. Ρωτά περί τίνος πρόκειται και ο πολίτης του εξηγεί για ποιο έργο ενδιαφέρεται. Ο προϊστάμενος ζητά συγνώμη για την κατάσταση (φταίνε και οι απεργίες στα ΜΜΜ), θυμάται ότι εξέτασαν πρόσφατα την υπόθεση, υπόσχεται ότι θα προωθήσει άμεσα το ζήτημα και κρατά όνομα και τηλέφωνο του πολίτη για να τον ενημερώσει. Από τα συμφραζόμενα ο πολίτης αντιλαμβάνεται ότι ο κ. προϊστάμενος τον θεωρεί εκπρόσωπο της εταιρείας (βοηθά και ο μεγάλος φάκελος που κρατά στη μασχάλη του), αλλά δεν του λέει τίποτα.

Πράγματι, την επομένη, ο πολίτης δέχεται τηλεφώνημα από τον προϊστάμενο, ο οποίος του ξαναζητά συγνώμη για την καθυστέρηση, του λέει ότι ο φάκελος έχει πάει στη γραμματεία για να διαβιβαστεί στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ (ΕΥΠΕ) και στο ΥπΑΑΤ και ότι μπορεί να περάσει να πάρει τη γνωμοδότηση και, αν θέλει, να πάει ο ίδιος (ο πολίτης) το φάκελο στην ΕΥΠΕ (θεωρώντας, πάντα, ότι απευθύνεται σε εκπρόσωπο της εταιρείας).

Ο πολίτης πηγαίνει την επόμενη μέρα, αποφασισμένος να αποκαλύψει ότι δεν είναι εκπρόσωπος της εταιρείας. Αλλά ο κ. προϊστάμενος λείπει (φταίνε, ίσως, οι απεργίες που συνεχίζονται). Χάνεται έτσι η ευκαιρία να διαπιστωθεί ποια θα ήταν η αντίδραση του μηχανισμού απέναντι σε μια προσπάθεια ενημέρωσης ενός απλού πολίτη. Παρόλα αυτά, ο πολίτης διαπιστώνει ότι ο φάκελος για την ΕΥΠΕ έχει σταλεί και είναι έτοιμος για αποστολή και ο φάκελος για το ΥπΑΑΤ.

27/12/2010

για τη μεταφορά

Τάσος Κεφαλάς